Araştırma Makalesi
Genç Yetişkinlerde Romantik İlişkide Akılcı Olmayan İnançlar, Stresle Başa Çıkma Tarzları ve Erken Dönem Uyumsuz Şemalar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Öz
Bu çalışmanın amacı genç yetişkinlerin romantik ilişkide akılcı olmayan inançları, stresle baça çıkma tarzları ve erken dönem uyumsuz şemaları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini 18-35 yaş arası toplam 407 genç yetişkin oluşturmaktadır. Araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği, Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeği ve Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ile Aktif/Problem Odaklı başa çıkma tarzları arasında negatif; Pasif/Duygu Odaklı başa çıkma tarzları arasında ise pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançların Kopukluk, Zedelenmiş Otonomi, Zedelenmiş Sınırlar, Diğeri Yönelimlilik ve Yüksek Standartlar şema alanları arasında pozitif ilişkili bulunmuştur. Aktif/Problem Odaklı başa çıkma tarzları ile Kopukluk, Zedelenmiş Otonomi ve Yüksek Standartlar şema alanlarının negatif; Pasif/Duygu Odaklı tarzlar ile Kopukluk, Zedelenmiş Otonomi, Zedelenmiş Sınırlar, Diğeri Yönelimlilik ve Yüksek Standartlar şema alanları arasında pozitif ilişki bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler
Romantik ilişkide akılcı olmayan inançlar Stresle başa çıkma tarzları Erken dönem uyumsuz şemalar
Kaynakça
- Addis, J., & Bernard, M. E. (2002). Marital Adjustment and Irrational Beliefs. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 20(1), 3-13.
- Akbaba, T. P. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar ve Mutluluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- Akbağ, M. (2000). Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Üniversite Öğrencilerinde Olumsuz Otomatik Düşünceler, Transaksiyonel Analiz Ego Durumları ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Alevsaçanlar, S. (2015). Madde Bağımlılarında Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar ve Şema Sürdürücü Başa Çıkma Davranışları: Şema Terapi Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Arntz, A., & Genderen, H. V. (2013). Sınır Kişilik Bozukluğu için Şema Terapi. (M. Şaşıoğlu, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
- Arntz, A., & Jacob, G. (2016). Uygulamada Şema Terapi. (G. Soygüt, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Atak, H., & Taştan, N. (2012). Romantik İlişkiler ve Aşk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 520-546.
- Aycock, K. J. (2011). Dissertation, Coping Resources, Coping Styles, Mastery, Social Support, an Depression in Male and Female College Students (Doctoral Dissertation). Georgia State University, Georgia.
- Babajani, S., Akrami, N., & Farahani, A. (2014). Relationship between Early Maladaptive Schemas and Coping Styles with Stress. Journal of Life Science and Biomedicine, 4(6), 570-574.
- Bağdaçiçek, S. (2009). Majör Depresyon Ve Panik Bozukluğu Olan Hastaların Erken Disfonksiyonel Şema Aktivasyonlarının Karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği, İstanbul.
- Baltaş, A., & Baltaş, Z. (2013). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Batıgün, A. D., & Büyükşahin, A. (2008). Aleksitimi: Psikolojik Belirtiler ve Bağlanma. Klinik Psikiyatri, 11, 105-114.
- Baucom, D. H., Epstein, N., Sayers, S., & Sher, T. G. (1989). The Role of Cognitions in Marital Relationships: Definitional, Methodological, and Conceptual Issues. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 57(1), 31-38.
- Bayalan, Y. (16.10.2020). Terk Edilme Şeması Nedir? (19.10.2020 tarihinde alındı).
- Beck, A. T. (2005). Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Beck, J. S. (2016). Bilişsel Davranışçı Terapi: Temelleri ve Ötesi. Ankara: Nobel Akaemik Yayıncılık.
- Behary, W. T. (2017). İstanbul: Narsistle Ateşkes: Benmerkezci Biriyle Ayakta Kalma ve Gelişme.
- Boysan, M. (2012). Üniversite Öğrencilerinde Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Başa Çıkma Stilleri ve Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Model Sınaması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Caner, M. (2009). Evli Bireylerde Kendi Ebeveynlerini Algılama Biçimleri, Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar ve Eşe Yönelik Değerlendirmeler Arasındaki İlişkiler: Şema Terapi Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Collins, C. A. (2003). More than Myth: The Developmental Significance of Romantic Relationships During Adolescence. Journal of Research on Adolescence, 13(1), 1-24.
- Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları. (T. Ergene, Çev.) Ankara: Mentis Yayıncılık.
- Curun, F. (2001). The Effects of Sexism and Sex Role Orientation on Romantic Relationship Satisfaction (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çiçek, A. U., Fettahoğlu, E. Ç., Özatalay, E., & Sarı, S. A. (2019). Cinsel İstismara Uğrayan Ergen Olguların Repertuar Grid Tekniği ile Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Cukurova Medical Journal, 44(3), 1007-1016.
- Çivitçi, A. (2005). Akılcı Duygusal Eğitimin İlköğretim Öğrencilerinin Mantıkdışı İnanç, Sürekli Kaygı ve Mantıklı Karar Verme Düzeylerine Etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6(2), 59-80.
- Dağ, İ. (1990). Kontrol Odağı, Stresle Başaçıkma Stratejileri ve Psikolojik Belirti Gösterme İlişkileri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Daş, C. (2018). Geştalt Terapi: Bütünleşmek ve Büyümek. Ankara: Altınordu Yayınları.
- Doğan, S. (1995). Akılcı Duygusal Terapi: Kuramsal Bir İnceleme. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 29-36.
- Durmuş, Y., & Tezer, E. (2001). Mizah Duygusu ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişki. Türk Psikoloji Dergisi, 16(47), 25-32.
- Dyson, R., & Renk, K. (2006). Freshmen Adaptation to University Life: Depressive Symptoms, Stress, and Coping. Journal of Clinical Ssychology, 62(10), 1231-1244.
- Eken, Ö. (2019). Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar ve İlişki Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ellis, A. (1986). Rational Emotive Therapy Applied to Relaionships Therapy. Journal of Rational Emotive Behavior Therapy, 4(1), 14-21.
- Ellis, A., & Dryden, W. (1997). The Practice of Rational Emotive Behavior Therapy. New York: Springer Publishing Company.
- Ellis, A., Sichel, J., Yeager, P., Dimattia, D., & R. Diguiseppe. (1989). Rational Emotive Couples Therapy. New York: Pergamon.
- Endler, N. S., & Parker, J. D. (1990). State and Trait Anxiety, Depression and Coping Styles. Australian Journal of Psychology, 12(2), 207-220.
- Farrell, J. M., Reiss, N., & Shaw, I. A. (2015). Şema Terapi Klinisyenin Rehberi. (E. Alkan, & S. Göral Alkan, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
- Fırat, N., & Kaya, F. (2015). Yurtta veya Ailesinin Yanında Kalan Öğrencilerin Sosyal Destek Düzeyleri ve Stresle Başa Çıkma Stillerinin İncelenmesi. Turkish Studies, 10(7), 407-426.
- Folkman, S., & J. T. Moskowitz. (2004). Coping: Pitfalls and Promise. Annual Reviev of Psychology, 55, 745–774.
- Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1985). If It Changes It Must Be a Proces: Study of Emotion and Coping During Three Stages of Collage Examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48(1), 150-170.
- Friedman, M. A., & Whisman, M. (1998). Interpersonal Problem Behaviors Associated with Dysfunctional Attitudes. Cognitive Therapy & Research, 98(22), 149-160.
- Furman, W. (2002). The Emerging Field of Adolescent. Current Directions in Psychological Science, 11(5), 177-180.
- Goodwin, R., & Gaines, S. O. (2004). Relationship Beliefs and Relationship Quality Across Cultures: Country as a Moderator of Dysfunctional Beliefs and Relation Quality in Three Former Communist Countries. Personal Relationship, 11(3), 267-279.
- Hackney, H., & Cormier, S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı. (S. Aydemir, & S. Ergene, Çev.) Mentis Yayıncılık.
- Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y., & Özyeşil, Z. (2009). Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başaçıkma Yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
- Harris, A. E., & Curtin, L. (2002). Parental Perceptions, Early Maladaptive Schemas and Depressive Symptoms in Young Adults. Cognitive Therapy and Research, 26(3), 405-416.
- Hatipoğlu, D. Y. (2015). Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ile Mizah Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.
- Kagan, J., & Snidman, N. (1999). Early Childhood Predictors of Adult Anxiety Disorders. Biological Psychiatry, 46(11), 1536-1541.
- Knussen, C., & Sloper, P. (1992). Stress in Families of Children with Disability: A Review of Risk and Resistance Factors. Journal of Mental Health, 1(3), 241-256.
- Köroğlu, E., & Türkçapar, H. (2013). Psikoterapi Yöntemleri. Ankara: HYB Yayıncılık.
- Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer.
- Mayda, B. S. (2020). Çocukluk Çağı Travmasının Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Stresle Başa Çıkma Tarzına Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kent Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
- Metts, S., & Cupach, W. R. (1990). The Influence of Relationship Beliefs and Problemsolving Responses on Satisfaction in Romantic Relationships. Human Communication Research, 17(1), 170-185.
- Murdock, N. L. (2013). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. (F. Akkoyun, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Owen, F. K., & Sarı, T. (2016). Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançların ve Bağlanma Boyutlarının İlişki Doyumu Üzerindeki Yordayıcı Rolünün İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 204-216.
- Öztürk, M. O. (2002). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
- Pearlin, L. I., & Schooler, C. (1978). The Structure of Coping. Journal of Health and Social Behavior, 19, 2-21.
- Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. E. (2012). Şema Terapi: Ayırıcı Özellikler. (M. Şaşıoğlu, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
- Roediger, E. (2015). Şema Terapi Nedir? (S. Ataman, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Sağlam, N. (2016). Young Şema Modeli’ne Göre Aleksitimi Kavramının İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Salimoğlu, K. B. (2015). Lise Öğrencilerinin Uyum Bozucu Şemalarının Karşılaştırmalı olarak İncelenmesi, Kırgızistan ve Türkiye Örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 131-155.
- Saraç, A. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Romantik İlişki Doyumunu Yordamada Akılcı Olmayan İnançlar ve Evlilik Öncesi İlişki Algılarının Rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Saraç, A., Hamamcı, Z., & Güçray, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Romantik İlişki Doyumunun Yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 69-81.
- Sarı, T. (2008). Üniversite Öğrencilerinde Romantik İlişkilerle İlgili Akılcı Olmayan İnançlar, Bağlanma Boyutları ve İlişki Doyumu Arasındaki İlişkiler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Sarı, T., & Owen, F. K. (2015). Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği’nin Geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 255-273.
- Saygılı, G. (2014). Erken Döneme İlişkin Gelişimsel Etmenler ile Psikolojik İyilik Hali Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Aracı Rolünün İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Schill, T., Adams, A. E., & Ramanaiah, N. (1982). Coping with Stress and Irrational Beliefs. Psychological Reports, 51(3), 1317-1318.
- Shorey, R. C., Stuart, G. L., & Anderson, S. (2013). Do Gender Differences in Depression Remain After Controlling for Early Maladaptive Schemas? An Examination in a Sample of Opioid Dependent Treatment Seeking Adults. Clinical Psychology and Psychotherapy, 20(5), 401-410.
- Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A., & Çakır, Z. (2009). Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3’ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84.
- Soysal, E. (2017). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Evli Bireylerin Erken Dönem Uyumsuz Şemaları, İlişkilerde Bilişsel Çarpıtmaları ve Yüklemelerinin Evlilik Uyumunu Yordaması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Spranger, S. C., Waller, G., & Bryant-Waugh, R. (2001). Schema Avoidance in Bulimic and Non–Eating-Disordered Women. International Journal of Eating Disorders, 29(3), 302-306.
- Şahin, B. (2019). Benlik Saygısı, Stresle Başa Çıkma Tarzları ve Psikolojik İyi Oluş: Bir Model Denemesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Şahin, N. H., & Durak, A. (1995). Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri için Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 58-73.
- Thimm, J. C. (2013). Early Maladaptive Schemas and Interpersonal Problems: A Circumplex Analysis of the YSQ-SF. International Journal of Psychology & Psychological Therapy, 13(1), 113-124.
- Tönbül, Ö. (2020). Evli Bireylerin Erken Dönem Uyumsuz Şemaları ile Benlik Farklılaşma Düzeylerinin Evlilik İlişkisi İnançları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
- Türkçapar, H. (2015). Bilişsel Terapi. Ankara: HYB Yayıncılık.
- Uebelacker, L. A., & Whisman, M. A. (2005). Relationship Beliefs, Attributions, and Partner Behaviors Among Depressed Married Women. Cognitive Therapy and Research, 29(2), 143-154.
- Ulutaş, A., Demir, E., & Yayan, E. H. (2017). Motor Gelişim Eğitim Programının 5-6 Yaş Çocuklarının Kaba ve İnce Motor Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1523-1538.
- Yoosefi, N., Etemadi, O., Bahrami, F., Fatehizade, M. A., & Ahmadi, S. (2010). An Investigation on Early Maladaptive Schema in Marital Relationship as Predictors of Divorce. Journal of Divorce & Remarriage, 51(5), 269-292.
- Young, J. E., & Brown, G. (2005). The Young Schema Questionnaire-Short Form 3. New York: NY: Cognitive Therapy Centre.
- Young, J. E., & Klosko, J. (2012). Hayatı Yeniden Keşfedin. (D. Güler, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
- Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2019). Şema Terapi (9 b.). (M. Şaşıoğlu, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
- Yüceol, S. E. (2016). Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlar İle İlişki Doyumu Ve Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Arasındaki İlişkiler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Zadahmad, M., & Torkan, H. (2016). Investigation of the Multiple Relationships Between Early Maladaptive Schemas and Coping Styles with Anxiety. International Journal of Educational and Psychological Researches, 2(1), 49-53.
Toplam 83 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Psikoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 4 Sayı: 2 |
