Öz
Her bireyin temel vatandaşlık hakkı olmanın yanı sıra, yaşadığı yüzyıla ayak uydurabilmesi, kendini geliştirebilmesi ve içinde bulunduğu toplumda hayatına devam edebilmesi adına gerekli olan eğitim; sürekli bilme ve öğrenme ihtiyacını karşılamakla birlikte din, dil, etnisite, cinsiyet, yaş ayrımı gözetmeksizin her insanın eşit şartlarda ulaşması gereken bir olgudur. Ancak eğitime erişim konusunda bireylerin sahip oldukları koşulların eşit olmadığı görülmektedir. Nitekim eğitimde fırsat eşitsizliği, insanların doğuştan veya sonradan elde ettikleri fırsatların farklılıklarına dikkat çekerek, bu farklılıkların oluşturduğu sonuçları ifade eder. Bireyin sınıfsal konumu, etnik kökeni, içinde bulunduğu toplumun değer yargıları ve normları, doğuştan getirdiği özellikleri gibi nedenler, bireyin eğitime erişmesinin önünde engel oluşturabilmektedir. Bu noktada bu çalışmanın amacı, eğitimde fırsat eşitsizliği yaratan ekonomik, toplumsal, bölgesel, biyolojik ve siyasi etmenlerin çeşitli çalışmalar ışığında toplumsal eşitsizlik bağlamında değerlendirilmesidir. İlgili bağlamlar, literatür taraması yapılarak, örnekler üzerinden değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alpaydın, Y. (2008). Türkiye’de yoksulluk ve eğitim ilişkileri, İLEM Yıllık, 3(3), s.49-64
- Batyra, A. (2017). Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Başarı Farkı, 2015 Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS) Bulguları, s.1-99
- Çelik, Ç. (2016). Eğitimde kurumsal ayrımcılık, eşitsizlik ve sınıfsal ayrışma, Birikim, (332), s.91-97
- Çelik, R. (2017). Adalet, kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği, Fe Dergi, 9(2), s.17-29 Değirmencioğlu, S. M. (2008), Türkiye’de yükseköğretim mezunları ve eğitimde fırsat eşitliği, Toplum ve Demokrasi, 2 (3), s. 47-66. Dinçer, M.A. ve Uysal Kolaşin, G. (2009). Türkiye'de öğrenci başarısında eşitsizliğin belirleyicileri, İstanbul: Sabancı Üniversitesi. s.1-30
- Duran, V., Ekici, G. (2018). Bir Habitus Olarak Eğitim Programı, Cemil Meriç 10. Sosyal Bilimler ve Spor Kongresi: Hatay, 23-25 Kasım 2018.
- Ergüder, Ü. (2009). Eğitimde Eşitlik Politika Analizi ve Öneriler. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, s.1-32
- Ferreira, F.H.G. ve Gignoux J. (2010). Eğitimde fırsat eşitsizliği: Türkiye örneği, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı, (4), s.1-20
- Gök, F. (2004). Eğitim hakkı: Türkiye gerçeği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
- Gökmen, N. (2017). Engellilere Yönelik Kaynaştırma Eğitiminin Sosyal Dışlanma Bakımından İncelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Genç, Y., Taylan, H.H., Barış, İ. (2015). Roman çocuklarının eğitim süreci ve akademik başarılarında sosyal dışlanma algısının rolü, International Journal of Social Science, 33, s.79-97.
- Gökçen, M., Büyükgöze Kavas, A. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: bir ölçek geliştirme çalışması, Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(1), s. 48-67.
- Köse, M.R. (2001). Basil Bernstein: Kültürel üretim ve yeniden üretim sürecinde eğitim, dil ve dil biçimsel farklılıklar üzerine, ODTÜ Gelişme Dergisi, 28(3-4), s.361-382.
- Martin, A.K. (1998). Becoming a Gendered Body: Practices of Preschools, American Sociological Review, 63(4), s.494-511.
- Nalçacı, E. (2018). Bilimle desteklenen bir idealist akım: biyolojik belirlenmecilik, Madde, Diyalektik ve Toplum, 1(3), s.197-211.
- Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), s.107-129 Sart, H. Z., Barış, S., Sarıışık, Y. ve Düşkün, Y. (2016). Engeli Olan Çocukların Türkiye’de Eğitime Erişimi: Durum Analizi ve Öneriler. İstanbul: İmak Ofset
- Semerci, B. “Zeka (IQ) Testleri ve Bilimsel Irkçılık”. Sabah Gazatesi (01.08.2005). https://www.sabah.com.tr/yazarlar/gunaydin/bsemerci/2005/08/01/zeka_iq_testleri_ve_bilimsel_irkcilik adresinden 19.12.2021 tarihinde erişildi.
- Sen, A. (1992). Inequality Re-examined, Cambridge: Harvard University Press, 11(1), s.182-189.
- Şengönül, T. (2008). Sosyal sınıf kökeni, eğitimsel kazanım ve dikey hareketlilik ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Degisi, s.1-26.
- Tezcan, M. (1994). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Zirve Ofset.
- Tezer Asan, H. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması, Fe Dergi, 2(2), s. 65-74.
- Yükseköğretim Kurumu (2018). Yükseköğretime Geçişte İl Bölge Başarıları ve Nüfus Hareketliliği Raporu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2018_YKS_il_karnesi.pdf
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2017, Eylül). Literacy Rates Continue to Rise from One Generation to the Next. http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs45-literacy-rates-continue-rise-generation-to-next-en-2017_0.pdf
- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 4 Sayı: 2 |
